Veelgestelde vragen

Sinds de inval van Rusland in Oekraïne is Europa, inclusief Nederland, gestopt met het afnemen van Russisch gas. Daarnaast is het Groningse gasveld definitief gesloten, wat betekent dat Nederland minder eigen gas kan produceren. Om de gasvoorraden toch op peil te houden, heeft de overheid maatregelen genomen, zoals het importeren van vloeibaar gas en het vullen van gasopslagen tot 80%. Hoe minder energie we verbruiken, hoe minder we hoeven te produceren, transporteren, betalen of importeren.

Nederland maakt goede stappen in de overstap naar duurzame energie. Veel bedrijven en huishoudens hebben de knop om gezet en gebruiken nu vaker elektriciteit voor koken, verwarming en het opladen van auto’s. Dit zorgt voor meer druk op het elektriciteitsnet, vooral tussen 16.00 en 21.00 uur. In die piekuren kan het net overbelast raken, wat kan leiden tot storingen en uitval. De overheid en netbeheerders werken aan het uitbreiden van het elektriciteitsnet, maar dit kost tijd. Als we de vraag naar elektriciteit meer verspreiden over de dag, blijft het net stabiel en kan iedereen gebruik blijven maken van stroom.

De overheid adviseert om elektriciteit, waar mogelijk, buiten de avondpiek van 16.00 tot 21.00 uur te gebruiken. Dalurencontracten overlappen niet met dit moment in de avondpiek. In plaats daarvan zijn de daltarieven van toepassing in het weekend, op feestdagen en 's nachts (tussen 21.00 en 07.00 uur in Noord-Brabant en Limburg, en tussen 23.00 en 07.00 uur in de rest van Nederland).

Op verschillende plekken in Nederland is er onvoldoende ruimte (capaciteit) op het elektriciteitsnet. We gebruiken en wekken steeds meer elektriciteit op. Dit komt onder andere doordat we overstappen op duurzame energie (energietransitie). Dit zorgt vooroverbelasting van het elektriciteitsnet: netcongestie. Grootverbruikers of opwekkers van elektriciteit die meer stroom willen verbruiken of terugleveren, kunnen dat innetcongestiegebieden vaak niet doen. Er is op piekmomenten niet genoeg ruimte op het elektriciteitsnet. Ook kunnen de kleinverbruikers die groeien naar een grootverbruiker hun bestaande aansluiting niet vergroten. Dit gebeurt op steeds meer plekken in Nederland.

Deze campagne is niet de eerste campagne over dit onderwerp. Eerder was er de ‘Iedereen doet wat’-campagne van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Het ministerie van Klimaat en Groene Groei werkt samen met andere ministeries die al eerder campagne voerden over klimaatgerelateerde onderwerpen. Denk aan isoleren. Deze campagnes stopten toen de coronacrisis begon - net als alle andere campagnes van de Rijksoverheid. De inzet van media was toen alleen toegestaan voor het communiceren over coronamaatregelen. In die periode zijn de voorbereidingen voor een nieuwe klimaatcampagne gestart, de opvolger van Iedereen doet wat. In april 2022 startte het ministerie van Klimaat en Groene Groei opnieuw met een klimaatcampagne over energiebesparing. De huidige campagne gaat over meer klimaatonderwerpen, en niet alleen energiebesparing. Hierbij werken de betrokken ministeries van Klimaat en Groene Groei, Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, Infrastructuur en Waterstaat en Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur samen. 

De overheid wil met Zet ook de knop om huishoudens, bedrijven en andere organisaties bewust maken van de stappen die nodig zijn om de opwarming van de aarde te verminderen. En de duurzame stappen die we met z'n allen moeten zetten. Zet ook de knop om doet dat op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door concreet te laten zien hoe je energie kan besparen of spullen kunt hergebruiken. Ook laten we zien wat de voordelen zijn van duurzame keuzes. En hoe klimaatmaatregelen ons leven in de toekomst gaan veranderen. 

Zet ook de knop om is een meerjarige campagne die doorloopt tot in ieder geval 2027.

Met de nieuwe meerjarige klimaatcampagne wil de overheid de hele samenleving aanspreken. Het tegengaan van klimaatverandering is iets wat overheid, bedrijfsleven, organisaties en huishoudens samen moeten doen. Op de website staat daarom informatie voor mensen thuis én bedrijven en organisaties.

CO2-reductie is het verminderen van de hoeveelheid CO2 die vrijkomt als gevolg van menselijke activiteiten, zoals de verbranding van fossiele brandstoffen. CO2 is de scheikundige afkorting van koolstofdioxide. De uitstoot van CO2 zorgt ervoor dat de aarde opwarmt, wat leidt tot problemen voor mens en natuur. Denk daarbij aan extreem weer zoals hittegolven en droogte, maar ook aan overstromingen en stormen. Het is daarom heel belangrijk dat we ons best doen om CO2-uitstoot zoveel mogelijk te verminderen.

Ben jij benieuwd hoeveel broeikasgas jij en/of jouw huishouden uitstoot? Milieu Centraal helpt je met een tool bij het uitrekenen van jouw CO2-voetafdruk. De hoeveelheid broeikas-uitstoot komt door bijvoorbeeld je voeding, vervoer en energie in huis. Dat zegt iets over jouw impact op het klimaat.

De Rijksoverheid moet het goede voorbeeld geven. Wat we aan Nederland vragen, doen we zelf dus ook. We zijn een grote organisatie en kunnen een groot verschil maken. Ons doel is dan ook een klimaatneutrale Rijksoverheid te zijn in 2030. Dat doel bereiken we door standaard duurzame keuzes te maken als het gaat om onze kantoren, mobiliteit, ICT, faciliteiten, ons energieverbruik en in de cao voor de rijksambtenaren. 

Ben je benieuwd wat het Rijk zelf allemaal doet? We hebben een aantal activiteiten voor je samengevat op deze pagina: Wat doet de Rijksoverheid zelf? (zetookdeknopom.nl). Maar het Rijk doet nog veel meer. Op de website www.denkdoeduurzaam.nl lees je meer over de thema’s waar het Rijk zich op focust, de doelen, de resultaten en inspirerende verhalen.

Elk jaar geeft de Rijksoverheid in mei een overzicht aan de Tweede Kamer over van de voortgang van de verduurzaming van de gehele Rijksbedrijfsvoering. Het overzicht kan iedereen bekijken via de website van de Rijksoverheid. Ook kunnen alle departementen ervoor kiezen om nog een eigen duurzaamheidsverslag te maken. Het ministerie van Klimaat en Groene Groei, Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, Buitenlandse Zaken en Defensie hebben zo'n eigen duurzaamheidsverslag.

Bijna alle ministeries zijn gecertificeerd voor de CO2-prestatieladder. Een certificaat op de CO2-prestatieladder betekent dat je als organisatie structureel de CO2-uitstoot vermindert. Het vereist doorlopende verbetering van inzicht, verdere CO2-reductiemaatregelen, communicatie en samenwerking in de bedrijfsvoering. Op denkdoeduurzaam.nl lees je welk ministerie op welk niveau op de ladder staat. 

De overheid doet al veel om duurzame opties aantrekkelijker en bereikbaarder te maken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan subsidies voor het verduurzamen van de eigen woning of de aanschaf van een warmtepomp. Soms wordt er ook gekozen om dingen duurder te maken, als dit beter werkt om duurzamer gedrag te stimuleren. Bijvoorbeeld door het sterker belasten van vliegreizen*, de CO2-heffing voor de industrie en het heffen van statiegeld op plastic flesjes en blikjes. In sommige gevallen is het invoeren van een vaste norm de beste optie om als samenleving effectief te verduurzamen. Denk aan het verbod op plastic tasjes of de plastic wegwerpverpakking. De komende jaren zal in klimaatbeleid steeds naar de beste combinatie van subsidiëren, beprijzen en normeren gezocht worden. Zodat bedrijven, organisaties en huishoudens maximaal gestimuleerd worden om duurzame stappen te zetten. 

* Per 1 januari 2023 is de vliegbelasting verhoogd met € 18,48. Het tarief gaat dan omhoog van €7,95 naar €26,43 per passagier die vanuit Nederland vertrekt. Het kabinet wil zo de CO2-uitstoot door vliegen verminderen.  

Uit onderzoek blijkt dat subsidies alleen niet voldoende zijn. Goede informatie en aantrekkelijke voorbeelden zijn hiervoor ook nodig. De campagne geeft die informatie en voorbeelden.

Nederland loopt niet voorop, maar in vele opzichten juist achterop. De gemiddelde Nederlander zorgt voor 34 procent meer uitstoot dan een gemiddelde Europeaan. Slechts vier EU-landen doen het op dit punt slechter. Bovendien heeft Nederland het klimaatakkoord van Parijs ondertekend. We zijn daarom verplicht om onze CO2-uitstoot stap voor stap te verminderen. Aan het Parijs-akkoord doen verder bijna alle landen mee. Het verduurzamen en minderen van CO2-uitstoot gebeurt dus in de hele wereld.

Het is en-en. Grote bedrijven hebben een groot aandeel in de totale uitstoot van CO2. Daarom maakt de overheid aparte afspraken met deze bedrijven en maakt de overheid beleid om bedrijven te stimuleren om te verduurzamen (zoals CO2-heffing en het Europees systeem voor emissiehandel). Maar alleen duurzamere bedrijven is niet voldoende. Wat wij als huishoudens en consument doen speelt ook een belangrijke rol in de weg naar een volledig duurzame economie.

De huidige stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde gaat enorm snel. De Nederlandse overheid baseert zich daarvoor op de actuele wetenschappelijke inzichten van het IPCC. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) beoordeelt de wetenschappelijke onderzoeken naar klimaatverandering en volgt de wetenschappelijke discussies.

Volgens het IPCC-panel is het tempo waarmee de gemiddelde temperatuur op de aarde stijgt, nog nooit vertoond in de geschiedenis van de aarde. Dat maakt deze klimaatverandering gevaarlijk voor mens en dier en het ecosysteem. Er kunnen plotselinge extremen optreden die onze samenleving en de natuur niet aankunnen.