Marco en Franjo, oprichters Circospin: “Wij helpen fabrikanten om producten terug te krijgen”
Marco Pastoor en Franjo Stakovic werkten allebei bij een grote Scandinavische pompenproducent. Raar eigenlijk, dachten ze, dat we die pompen na verkoop nooit meer terugzien. Marco leidde een pilot in de Nederlandse markt en merkte dat installateurs enthousiast waren. Maar dan wilden ze wel oude pompen van ieder merk kunnen inleveren, en niet alleen die van het Scandinavische bedrijf. Na een aantal brainstormsessies met de branchevereniging, groothandels en enkel installatiebedrijven lag er een brancheplan voor de circulaire ketenaanpak. Marco en collega Franjo sprongen in het diepe, namen ontslag en richtten Circospin op.
Delen:
Wat is de circulaire stap die jullie gemaakt hebben?
“Wij geven circulariteit concrete invulling in plaats van het geven van mooie PowerPoints en inspirerende lezingen. Wij dóen het gewoon. De overheid wil dat Nederland in 2050 circulair is; in 2030 al voor 50 procent. Dat doel bereiken we alleen als alle stakeholders meedoen. We zijn in 2022 gestart met Circopomp en inmiddels zijn er ruim 180 inzamelpunten voor oude circulatiepompen. Een pomp bestaat voor 70 tot 80 procent uit metaal. Dat materiaal is goed opnieuw te gebruiken, die cirkel moeten we kunnen sluiten met alle ketenpartners.
“Inzameling is nog maar het begin. Onze bakken staan bij groothandels, zodat installateurs hun oude pomp meteen kunnen inleveren wanneer ze een nieuwe kopen. Maar steeds meer installateurs vragen naar een eigen bak. En bij renovatieprojecten is het heel praktisch om daar een bak te plaatsen. Het aantal aanvragen zit enorm in de lift. We hebben wel eerst moeten leren lopen, zeggen we vaak. Maar zijn nu sprinters en werken samen met fabrikanten aan de versnelling, door manieren te vinden om refurbished producten die aan alle eisen voldoen weer terug in de markt te zetten. Hoe precies, dat is een leerproces. Niemand heeft een blauwdruk voor hoe je dat aanpakt.”
“Er zijn nu ruim 250 inzamelpunten voor oude circulatiepompen”
Wat is de grootste winst?
“De impact van bv 200.000 ingezamelde en door de fabrieken verwerkte pompen is groot. Dat reduceert 425.000 kilo aan virgin grondstoffen, 900 ton CO2-uitstoot en 1,2 miljoen hectoliter water, en het biedt 3.300 uur sociaal werk. Die cijfers worden alleen maar beter naarmate we de cirkel met alle ketenpartners beter weten te sluiten.”
“Wij maken inzichtelijk waar de ingeleverde producten vandaan komen door aan elk product een QR-code toe te kennen. Wie een bak van ons heeft geplaatst, krijgt achteraf een keurige rapportage over wat erin zat. Met producenten maken we afspraken over hoe we deze kunnen hergebruiken. Het sorteren naar merk gebeurt op een sociale werkplaats in Rotterdam, waar migranten, langdurige werklozen en ex-gedetineerden werken. Zij worden gecoacht, krijgen de ruimte om te leren en terug te keren naar de arbeidsmarkt. Er is een enorm tekort aan techneuten. Hoe mooi is het als deze werknemers uiteindelijk bij ketenpartners geplaatst kunnen worden in een technische functie?”
“De sociale werkplaats waarmee we samenwerken kan technisch personeel opleiden”
Wat is de grootse uitdaging?
“Mensen denken vaak dat circulariteit vanzelf gaat en verwachten ze zelfs geld terug bij het inleveren van materiaal. De gedachte is dan: ‘ik lever iets van waarde in’. Dat klopt op zich ook wel, maar in dat plaatje wordt de factor arbeid onderschat. Het neerzetten van de bakken, het sorteren en administreren, de hele logistiek in de keten, het kost allemaal tijd en dus ook geld. We leven nu nog in een financieel gedreven maatschappij; we moeten echt naar maatschappelijk verantwoord ondernemen. De overheid speelt daarin een cruciale rol. Tot nu toe jammer genoeg vooral met stimuleringsmaatregelen – regelgeving zou beter helpen.”
“De manier waarop tot dusverre naar circulariteit wordt gekeken, gaat vaak vooral over recycling. Maar recycling is de onderste treden van de circulaire 10R ladder. Er valt nog zo veel te winnen door eerst te kijken wat je met de ingezamelde producten kan doen. Daarvoor zijn korte lijnen nodig en intensief overleg met producenten. Kan een oud product gerefurbished worden dan moet de productaansprakelijkheid, kwaliteit en garantie wel geregeld zijn. Wil de fabrikant de oude producten juist terug om ze te gebruiken als grondstoffen voor nieuwe producten , dat is er sprake van reverse logistics, materialen moeten dus weer terug de fabriek in.
Voor de toekomst zien wij de oplossing echt in hergebruik van producten in nieuwe installaties maar ook in de zogenoemde PAAS-modellen: product as a service. Er is alleen hiervoor nog een lange weg te gaan."
“Wij zien de oplossing in product as a service”
Welke circulaire stappen staan op de planning?
“We zijn gestart met circulatiepompen, omdat daar nu eenmaal onze expertise lag. Maar eenmaal bezig, kregen we al gauw nieuwe vragen. Hoe zit het met grotere pompen of vuilafscheiders, regelelektronica, groepenkasten, noodverlichting maar ook over complete rioolgemalen, bijvoorbeeld. Die laatste bestaan niet alleen uit een pomp, maar ook uit een kast met regelelektronica, een vlotter, leidingwerk, enzovoort. Dit zijn vooral renovatie projecten vanuit de overheid en sluiten we deze keten via Circogemaal. Onze e-tak groeit nog sneller: de helft van alle installateurs met wie we samenwerken zit in de elektra. Die keten ontzorgen we via Circolektra. Grote spelers weten ons te vinden en krijgen ook de vraag vanuit het buitenland.”
“We zouden heel graag zien dat Stichting Open ons als natuurlijke partner gaat beschouwen. We zijn geen concurrenten, we delen een gezamenlijke doelstelling. Binnen de maakindustrie als geheel mag wat ons betreft bekender worden dat wij kunnen helpen om producten terug te krijgen. De markt is ingewikkeld, het sluiten van een circulaire keten is niet iets wat je er zelf even bij doet.”
“Stop met praten, doe gewoon mee”
Meer weten? Bezoek de website van Circospin.
Dit artikel verscheen eerder op CirculaireMaakindustrie.nl.
